کد مطلب:45663 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:31

گنجینه پرسمان » سياست و حكومت

درباره انتصابي يا انتخابي بودن ولي فقيه توضيح دهيد.

تحليل رأي خبرگان رهبري به ولي فقيه، وابسته به نظريه اي است كه در منشأ ولايت از سوي ولي فقيه مطرح مي شود در اين باره دو نظريه وجود دارد: 1- نظريه انتصاب؛ يعني، ائمه اطهار(ع) فقهاي جامع شرايط را به منصب ولايت نصب كرده اند هر گاه تنها يك فقيه واجد شرايط آن باشد، در حقيقت همو از سوي ائمه اطهار(ع) به ولايت نصب شده است. اگر دو نفر واجد آن شرايط باشند و هر يك در منطقه مستقل از ديگري قدرت تصرف داشته باشد و مصالح نيز اقتضاي حكومت واحد نكند هر دو از سوي ائمه اطها(ع) به ولايت نصب شده اند و در حيطه خود ولايت دارند. اگر دو يا چند نفر در يك منطقه واجد شرايط باشند و يكي از آن ها صلاحيت بيش تري داشته باشد - به گونه اي كه برتري او روشن بوده و تزاحمي نيز نباشد - فقط او حق اعمال ولايت دارد و اگر هر دو مساوي باشند، ولي يكي زودتر اعمال ولايت بكند، ديگري حق اعمال ولايت ندارد. بنابراين نظريه - كه نظريه همه فقهاي شيعه تا سال هاي اخير بوده است - رأي نمايندگان خبرگان رهبري به ولي فقيه چنين تحليل مي شود: نمايندگان مجلس خبرگان رهبري، فرد اصلح را از بين مجتهدين واجد شرايط شناسايي مي كنند. شناخت آنان، طريق و راه اثبات كشف جواز اعمال ولايت براي مجتهد منتخب است. 2- نظريه انتخاب ؛ يعني، ائمه اطهار(ع) فقهاي جامع شرايط را براي منصب ولايت معرفي كرده ولي نصب نكرده اند. اگر مردم آنان را براي رهبري انتخاب كنند، حق اعمال ولايت پيدا مي كنند. طبق اين نظريه، نمايندگان مجلس خبرگان رهبري، به نمايندگي از مردم، مجتهد واجد شرايط يا فرد اصلح را از بين مجتهدين، انتخاب مي كنند. تفاوت اين دو نظريه اين است كه طبق نظريه اول، منشأ جواز تصرفات ولي فقيه، نصب او از سوي ائمه اطهار(ع) است. بنابر نظريه دوم، منشأ آن، انتخاب مردم از طريق خبرگان رهبري است. چنان كه گفته شد، نظريه رايج فقهاي شيعه، نظريه اول است. تعداد اندكي از فقهاي معاصر معتقد به مردم نظريه دوم مي باشند. قانون اساسي جمهوري اسلامي به گونه اي تنظيم شده است كه با هر دو نظريه سازگار است. در اين زمينه مي توانيد منابع زير را مطالعه فرماييد: 1- مصباح يزدي، محمد تقي: نگاهي گذرا به نظريه ولايت فقيه (برگزيده مباحث استاد محمد تقي مصباح يزدي) مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني 2- مهدي هادوي تهراني، ولايت و ديانت، خانه فرد 3- محمد سروش، دين و دولت در انديشه اسلامي، دفتر تبليغات اسلامي 4- آيت الله جوادي آملي: ولايت فقيه (ولايت، فقاهت و عدالت)، مركز نشر اسراء